Türkiye’de yargı teşkilatı Vikipedi

Kanunun yayımlandığı tarihten itibaren on gün geçtikten sonra, şekil bozukluğuna dayalı iptal davası açılamaz; şekil denetimi def’i yoluyla da talep edilemez (Madde 148). Şekil bozukluğuna dayalı iptal davaları Anayasa Mahkemesince öncelikle incelenip karara bağlanır (Madde 149). Dolayısıyla, hangi durumda hangi mahkemenin yetkili olacağı çeşitli kanunlarda dağınık ve sistematikten uzak bir biçimde yer aldığından mevcut mevzuat konuya genel bir bakış sağlamaktan uzak bir görüntü sunmaktadır. 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu (“İİK”) m. 32/2 uyarınca yabancı devletin kamusal amaçlar için tahsis edilmiş ve istifade edilen mallarının cebri icra bağışıklığından faydalanacaktır. Öte yandan, yabancı devlet aleyhinde ilamsız icra yolunun takip edilemeyeceği yönünde İİK m. Yabancı devletin yargı bağışıklığının tanzimi bakımından, Avrupa Konseyi çerçevesinde, 1972 tarihli “Devletin Yargı Bağışıklığına Dair Sözleşme” kabul edilmiş, ancak bahsi geçen sözleşme, işbu çalışmanın düzenlenme tarihinde henüz Türkiye tarafından onaylanmamıştır. Ancak, olağanüstü hâllerde, sıkıyönetim ve savaş hallerinde çıkarılan kanun hükmünde kararnamelerin şekil ve esas bakımından Anayasa’ya aykırılığı iddiasıyla, Anayasa Mahkemesine dava açılamaz (Madde 148). Ayrıca usulüne göre yürürlüğe konulmuş uluslararası antlaşmalar kanun hükmünde ise de, bunlar hakkında Anayasa’ya aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesine başvurulamaz (Madde 90). 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Bölge Ad­liye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev Ve Yetkileri Hakkında Kanun’un 8. Maddesine göre ceza mahkemeleri, asliye ceza ve ağır ceza mahkemeleri ile özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemelerinden oluşur. Fikrî ve sınai haklara hukuk mahkemeleri, 2001 yılında kurulmuş ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununda düzenlenen haklar ve hususlardan kaynaklı özel hukuk davalarına bakmakla görevli ihtisas mahkemeleridir.

Yargı bağışıklığından feragatin dava açılmadan evvel devletler tarafından uluslararası bir antlaşma ile yapılabilmesi mümkün olduğu gibi; dava açıldıktan sonra mahkeme önünde açık bir feragat beyanı da geçerli olacaktır. Ülkemizde kurulu mahkemelerin milli ile milletlerarası yetkilerinin bir sınırlaması olarak nitelendirilebilecek yargı bağışıklığı (immunity from jurisdiction), birçok ulusal ve uluslararası metinde kendisine yer bulmaktadır. 90 bağlamında uluslararası sözleşmeler ile tanzim edilmektedir. Devletlerin eşitliği (par in parem non habet imperium) ve egemenlik haklarını korumayı amaçlayan yabancı devletin yargı bağışıklığı, MÖHUK m. 49/1 uyarınca “Yabancı devlete, özel hukuk ilişkilerinden doğan hukukî uyuşmazlıklarda yargı muafiyeti tanınmaz.” şeklinde ifade edilmiştir. İlgili maddenin lafzı uyarınca, bu bağışıklığın mutlak olmadığı ve istisnaların bulunduğu görülmektedir. Ceza davalarının ve kişiler arasında çıkan hukuki uyuşmazlıkların çözümlendiği yargı koludur. Adliye mahkemelerince verilen ve kanunun başka bir adli yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme mercii Yargıtay’dır. Adli Yargı kendi içinde medeni yargı ve ceza yargısı olmak üzere ikiye ayrılır.

Ayrıca Belediye Yasası’ndaki değişiklikle bir yerde belediye kurulması veya tüzel kişiliğinin sona erdirilmesinde Danıştay’dan görüş alınması sona erdi. Yüksek yargıda sık sık düzenleme yapılmasının doğru olmadığını dile getiren bazı hukukçular, ise Danıştay ve Yargıtay’da kurul üyeliklerinin 2022’ye dek sabitlenmesini ve üyelik şartlarının hafifletilmesini hukukun işlerliğine aykırı buluyor. Yargıtay’da biriken dosyaların sonuçlandırılması için sürekli görev yapacak 100 yeni üye atanması kararlaştırıldı. Anayasa değişikliğinde Adalet Bakanlığı müsteşarının HSK’nın tabii üyesi olması ifadesi aynen korundu. Söz konusu maddedeki değişimle, HSK’nın 7 üyesinin TBMM tarafından belirleneceği değişikliği getirilmişti. 16 Nisan Anayasa değişikliği referandumu sonrasında, hemen yürürlüğe girecek üç madde arasında HSK’nın yapısındaki değişimleri içeren madde de bulunuyordu. Artık Danıştay, Yargıtay, idari ve adli hakim ve savcılar, HSK üyelerinin belirlenmesinde yetki sahibi değil.

30 düzenlemeleri birlikte değerlendirildiğinde, misyon binaları ile diplomatik temsilcilerin özel konutu bakımından, izinsiz giriş, arama, el koyma ve haciz işlemleri yönüyle bağışıklığın mevcut bulunduğu kabul edilmektedir. 32 düzenlemesi uyarınca, diplomatik temsilci ve DİHVS m. 1983 yılında kabul edilen 2845 sayılı yasa ile kurulan bu mahkemeler 2004 yılında çıkarılan 5190 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nda Değişiklik Yapılması ve Devlet Güvenlik Mahkemelerinin Kaldırılmasına Dair Kanun’la ilga edilmiştir. Devlet Güvenlik Mahkemelerinin görevi, 2845 sayılı yasanın 9’uncu maddesi ile 1991 yılında yürürlüğe giren 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nda sayılan suçlarla ilgili davalara bakmaktı. Bu görevler artık ağır ceza mahkemelerine devredilmiştir. Ticaret mahkemeleri yalnız ticari davalara bakar. Ticaret mahkemeleri, asliye hukuk mahkemelerinin daireleri durumundadır, dolayısıyla asliye ticaret mahkemeleri olarak da adlandırılırlar. Ayrı bir ticaret mahkemesi bulunmayan yerlerde asliye hukuk mahkemesi aynı zamanda ticaret mahkemesi sıfatıyla da görev yapar. Yabancı devletler ile onların yönetici ve temsilcilerinin yargı bağışıklığı hususu, yabancı devletlerin eşitliği ve egemenliğinin bir yansıması olarak uluslararası ve ulusal metinlerde kendisine yer bulmuştur.

• Maddesine göre Asliye hukuk mahkemeleri, sulh hukuk mahkemelerinin görevleri dışında kalan ve özel hukuk ilişkilerinden doğan her türlü dava ve işler ile kanunların verdiği diğer dava ve işlere bakar.
• Üst mahkemesi Danıştay olan idari yargıda idari mahkemeler ve vergi mahkemeleri görevlidir.

Internet sitesinde yayınlanan yazı, haber, röportaj, fotoğraf, resim, sesli veya görüntülü sair içeriklerle ilgili telif hakları Uğurlu Gazetecilik Basın Yayın Matbaacılık Reklamcılık Limited Şirketi’ne aittir. İzinsiz ve kaynak gösterilmeksizin iktibas olunamaz; hiçbir surette kopyalanamaz, yeniden yayıma konulamaz. CHP Lideri Özgür Özel’in açılışını yaptığı yerli ve milli heykel, sosyal medyada alay konusu oldu. Eskişehir’de açılışı yapılan heykel vatan.. Bunlardan biri İdari Yargı Hakimliği diğeri de Adli Yargı Hakimliği dir.

Yargı organının terim olarak karşılığı mahkemelerdir. Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divanda yargılanırlar. Anayasa Mahkemesi, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasa’ya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetler. Anayasa değişikliklerini ise sadece şekil bakımından inceler ve denetler. 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile kurulmuştur. Aynı kanunun ilk maddesine göre “işçi sayılan kimselerle işveren veya işveren vekilleri arasında iş akdinden veya İş Kanunu’na dayanan her türlü hak iddialarından doğan hukuk uyuşmazlıklarının çözülmesi ile görevlidir”. Aynen mahkemenin kendi ifadesi; Federal mahkeme Biden’ın Prens Muhammed bin Selman’a dokunulmazlık sağladığını belirterek dosyada mesafe kat edilemeyeceği için davayı düşürmüş. Bu Amerika’nın bağımsız tarafsız federal mahkemesi. Türkiye’de Cumhurbaşkanı Erdoğan bir davaya müdahil olup, “Dokunulmazlık tanıyorum, bu adamı yargılayamazsınız” diyebileceği bir hukuk sistemi var mı? 44 kapsamında, konsolosluk mensuplarının adli ve idari davalar bakımından tanıklık yapmaları önünde bir engel bulunmadığı, adli makamlar tarafından tanık sıfatıyla bu kişilerin çağrılıp dinlenebileceği düzenlenmiştir. Yine ilgili maddeye göre, konsolosluk memurunun tanıklığı reddetmesi durumunda, HMK m. 245 uyarınca zorla getirme veya yakalama tedbirlerinin bu kişiler bakımından uygulanamayacağı ifade edilmiştir.

Türkiye geçmişte adaleti salması gereken kurumların başka güçlerin etkisi altına girmesinin bedelini ağır ödedi. Adalet teşkilatımızı yeniden milletimiz adına karar veren bir güç haline getirmek için çok uğraştık. Çetinkol’a göre yasadışı bahis ve kumar oynayan ve oynatanların sayısında Covid 19 pandemisi sonrası artış yaşandı. Yasa dışı bahis ve kumar çetelerinin kara parayı aklama yöntemlerinin başında genellikle “kiralık” banka hesapları geliyor. Yerlikaya ayrıca 29 Eylül’de, “Başta geleceğimiz olan gençlerimizi yasa dışı bahis çukuruna çekmek isteyen örgütlerle hesaplaşmaya devam edeceğiz” dedi. 2016 yılında istinaf mahkemelerinin faaliyete alınması nedeniyle Yargıtay ve Danıştay’ın daire ve üye sayıları azaltılmıştı. Barolar birliğinin, yüksek yargıya üye seçiminde en ideal yöntemin ‘yargı üyeleri arasından seçim’ olacağını açıklayan bir raporu bulunuyor. HSK Başkanı olan Adalet Bakanı ve tabii üyesi Adalet Bakanlığı Müsteşarı da sayıldığında 22 üyeli HSK’da Cumhurbaşkanı’nın etkisi 6 üye ile sınırlıydı. Bunun dışında AYM’nin yapısında herhangi bir değişiklik yapılmadı. Cumhurbaşkanlığı sisteminde AYM’nin 3 üyesi Meclis tarafından, 12 üyesi ise Cumhurbaşkanı tarafından atanıyor. Ayrıca AYM, olağan dönemde çıkarılan bir Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin tamamını ya da bir hükmünü iptal ederse, kanun koyucu gibi hareket ederek, yeni bir uygulamaya yol açacak biçimde hüküm tesis edemeyecek.

Bu mahkemeler, tek hâkimli olarak faaliyet göstermektedir. Türkiye‘de yargı, yasama ve yürütme kuvvetlerinin yanında üç erkten biridir ve Anayasa’nın 9. Maddesine göre Türk Milleti adına ba- ğımsız mahkemelerce kullanılır. Türk mahkemelerinin yargısal faali- yeti, maddi hukuk kurallarının bağımsız hakimler tarafından olayla- ra uygulanmasıdır. Yargı hakkının istisnası niteliğinde bulunan ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (“AİHS”) m. Danıştay’da ise İdari Dava Daireleri Kurulu’nun görev süresi Aralık 2022’ye kadar uzatıldı ve 4’ü Cumhurbaşkanı tarafından atanan 16 yeni üyenin atanacağı hükme bağlandı.

Türkiye’de ek bir uzantıyla yasa dışı bahis ve kumar oynatılan siteler genellikle yurtdışından yönetiliyor. Türkiye’de yasa dışı paribahis ve kumar alışkanlığı, gençler arasında giderek yaygınlaşıyor. Yargıtay üyeleri, birinci sınıfa ayrılmış adli yargı hakim ve savcıları arasından Hakim ve Savcılar Kurulunca üye tamsayısının salt çoğunluğu ve gizli oyla seçiliyor. Yeni sistemde Cumhurbaşkanı’nın partili olmasıyla, TBMM’de etki sahibi olabileceği öngörülüyor. Bu yönüyle yeni yapının, yüksek yargının tarafsız ve bağımsız olmasını zorlaştırdığı ifade ediliyor. Kanunların, içtüzüğün ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin Anayasaya aykırılığı iddiasıyla AYM’ye iptal davası açabilme hakkı ise Cumhurbaşkanına, TBMM’de en fazla üyeye sahip iki siyasi parti grubuna ve üye tamsayısının en az beşte birine ait. Ek olarak Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin Anayasaya uygunluğunu denetlemek ve karara bağlamak da AYM’nin görevleri arasında yer alıyor. Parlamenter sistemde yürütme gücü, yasama gücü tarafından seçilir ve ona karşı sorumludur.

Amacımız, ülkemiz bu gereksiz ve yargıya zarar verecek tartışmalardan kurtulmalıdır. Anayasamıza göre her birinin görev alanı farklı olan yüksek yargı kurumlarımız arasındaki ihtilafı gidermek mecburiyetindeyiz. Hem Anayasa hem yasa düzeyinde çalışması gereken daha pek çok husus olduğunun farkındayız. Kanun hükmünde kararnamelerle tartışma yaratan değişiklikler arasında, ‘herhangi bir dört yıllık lisans’ diplomasıyla idari yargıç olabilmenin önünün açılması da yer alıyor. Ayrıca Danıştay Kanunu’nda yapılan değişikliğe göre, cumhurbaşkanı yardımcılığı ve bakan yardımcılığı görevini yürütenler Danıştay üyesi seçilebilecek. Ancak olağanüstü hallerde ve savaş̧ hallerinde çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri hakkında Anayasaya aykırılığı iddiasıyla AYM’de dava açılamayacak.